Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Gabriela Zapolska, Moralność pani Dulskiej
 
  • 1.75×
  • 1.5×
  • 1.25×
  • 0.75×
  • 0.5×
Rozdziały Roz.

Pobieranie e-booka

Wybierz wersję dla siebie:

.pdf

Jeśli planujesz wydruk albo lekturę na urządzeniu mobilnym bez dodatkowych aplikacji.

.epub

Uniwersalny format e-booków, obsługiwany przez większość czytników sprzętowych i aplikacji na urządzenia mobilne.

.mobi

Natywny format dla czytnika Amazon Kindle.

Pobieranie audiobooka

Wybierz wersję dla siebie:

.mp3

Uniwersalny format, obsługiwany przez wszystkie urządzenia.

OggVorbis

Otwarty format plików audio, oferujący wysokiej jakości nagranie.

DAISY

Format dla osób z dysfunkcjami czytania.

EPUB + audiobook

Książka elektroniczna i audiobook w jednym. Wymaga aplikacji obsługującej format.

W sztuce Moralność pani Dulskiej autorstwa wybitnej polskiej pisarki i aktorki Gabrieli Zapolskiej poznajemy rodzinę mieszczańską: państwa Dulskich oraz trójkę ich dzieci — dwie córki: Melę i Hesię oraz syna Zbyszka. Są one pozornie wychowywane w duchu moralności. Dziewczynki chodzą na pensję, uczą się gry na fortepianie. Nie wolno im się garbić, mają być skromne. Syn romansuje ze służącą, Hanką, ale jego matka przymyka na to oko. Swój pogląd w tej sprawie wyraża formułą: „Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział”. Niespodziewanie Hanka zachodzi w ciążę. Czy Zbyszek zdecyduje się wziąć ślub z Hanką? A może pani Dulska znajdzie jakieś rozwiązanie, aby uniknąć skandalu?

Moralność pani Dulskiej to tragifarsa: przeplatają się w niej elementy komedii i tragedii, ukazuje m.in. ludzką głupotę, pazerność, skąpstwo oraz hipokryzję wypaczającą stosunki społeczne. Gabriela Zapolska niezwykle przenikliwie widzi wady zarówno indywidualne, jak środowiskowe czy charakterystyczne dla całej zbiorowości. Co więcej, opisuje je wyjątkowo bezkompromisowo.

Mimo że sztuka została napisana w epoce modernizmu, poruszane w niej tematy są uniwersalne i nadal aktualne, a dotyczą sfery obyczajowej, mianowicie wykorzystywania władzy, jaką daje pozycja pracodawcy, do wywierania nacisku na pracownicę, w tym do zmuszania jej do usług seksualnych. Współcześnie czyny takie określamy jako: mobbing, molestowanie seksualne. W czasach Zapolskiej nie miały nazwy, ale problem istniał i został odważnie podniesiony przez autorkę.

Warto wymienić również ważne terminy związane z tym utworem. Przede wszystkim: dulszczyzna — określenie utworzone od nazwiska tytułowej bohaterki, oznaczające drobnomieszczaństwo, kołtuństwo. Kołtun — człowiek o wąskich horyzontach umysłowych, zacofany lub ograniczony oraz kołtuneria — grupa ludzi o wstecznych, nietolerancyjnych poglądach. Ostatni termin, z którym warto się zapoznać, to filister oznaczający człowieka ograniczonego, bez wyższych aspiracji, o zakłamanej moralności.

Autorka napisała sztukę w krótkim czasie — w trzy tygodnie — na zamówienie Teatru Miejskiego we Lwowie. Po raz pierwszy utwór wystawiony był na scenie w 1906 roku w Krakowie. W formie książkowej wydany został rok później, w 1907 roku.

Dzieło doczekało się także kilku ekranizacji filmowych i adaptacji na potrzeby Teatru Telewizji. Pierwszy film, o tym samym tytule co dramat, powstał w 1930 roku, w reżyserii Bolesława Newolina. Następnie w latach 70., a dokładnie w 1975 roku ukazała się ekranizacja pt. Dulscy, wyreżyserowana przez Jana Rybkowskiego. Twórcą adaptacji Panie Dulskie, z 2015 roku jest Filip Bajon. W 1968 roku Teatr Telewizji zaprezentował swoją wersję Moralności pani Dulskiej, w reżyserii Lidii Zamkow. Dwa lata później kolejną inscenizację przygotował Józef Słotwiński. W 1992 roku pojawiła się wersja dramatu wyreżyserowana przez Tomasza Zygadłę, a w 2013 przez Marcina Wronę.

Utwór ten stanowi pierwszą część trylogii o tytule Pani Dulska; drugi tom zatytułowany jest Pani Dulska przed sądem, natomiast ostatni z nich nosi tytuł Śmierć Felicjana Dulskiego: opowiadanie.

Ta książka jest dostępna dla tysięcy dzieciaków dzięki darowiznom od osób takich jak Ty!

Dorzuć się!

O autorze

Gabriela Zapolska
fot. autor nieznany, domena publiczna

Gabriela Zapolska

Ur.
30 marca 1857 w Podhajce
Zm.
21 grudnia 1921 w Lwów
Najważniejsze dzieła:
Moralność pani Dulskiej, Kaśka Kariatyda, Menażeria ludzka, Sezonowa miłość, Panna Maliczewska (1910)

Właśc. Maria Gabriela Janowska z Korwin-Piotrowskich, primo voto Śnieżko, inne pseudonimy: Marya, Józef Maskoff, Walery Tomicki. Autorka opowiadań, powieści i utworów scenicznych, aktorka. Publikowała swe utwory w prasie lwowskiej, krakowskiej i warszawskiej (debiutowała ogłoszonym w 1881 r. w »Gazecie Krakowskiej« opowiadaniem Jeden dzień z życia róży). Jej dzieła wyróżniały się dominującym naturalizmem o tonie dydaktycznym i publicystycznym oraz zaangażowaniem społecznym. Stała się symbolem walki z zakłamaniem tzw. moralności mieszczańskiej. Zapolska pisała o drastycznych jak na jej czasy tematach, np. o prostytucji czy chorobach wenerycznych (O czym się nie mówi 1909, O czym się nawet myśleć nie chce 1914). Z tego powodu jej twórczość stała się przedmiotem krytyki ze strony kół zachowawczych.
Zapolska występowała w polskich, a także europejskich teatrach. W rozwoju kariery przeszkadzał jej krnąbrny charakter. Z tego powodu nie mogła dojść do porozumienia z dyrektorami teatrów. Ostatnie lata swego życia pisarka spędziła w willi „Skiz”, oszukana, otumaniona i pozbawiona majątku przez hipnotyzera.

  • autor: Paweł Przybysz